Wiek przedszkolny i szkoły podstawowej to szczególny, cudowny czas dla dziecka. W tym okresie u dzieci błyskawicznie postępuje uczenie się społeczne, językowe i poznawcze oraz, w obliczu narastających wymagań otoczenia, zaczynają odczuwać gniew, frustrację i lęk.
Rozważmy następujące sytuacje:
-
Lucyna i Robert, 4 lata, kłócą się, o kolejność jazdy na nowym trzykołowym rowerku, który jest w przedszkolu. Dzieci trzymają kierownicę i żadne nie chce ustąpić.
-
Stasia, 3 lata, wybucha płaczem za każdym razem, gdy matka zachęca ją do samodzielnego ubrania się.
„Nie potrafię” – szlocha. Po chwili frustracja narasta i dziecko odmawia podjęcia próby: „Nie zrobię tego!”. -
Witek, 6 lat, nigdy nie angażuje się w gry zespołowe. Nieśmiało kręci się koło rówieśników jednak najwyraźniej nie wie, jak zbliżyć się do bawiących się dzieci.
-
Teresa, 5 lat, często dręczy rówieśników. Mają robić to, co ona chce. „Jak nie dasz mi nożyczek, to cię popchnę” – mówi. Zwykle dostaje, czego chce, ale inne dzieci boją się jej i unikają, jak tylko mogą.
Tym dzieciom brakuje umiejętności, kompetencji i wzorów zachowania prospołecznego. Innymi słowy dzieci takie wykazują deficyt umiejętności prospołecznych – tak, jak słabi uczniowie wykazują deficyt radzenia sobie z nauką w szkole. Wiele interwencji edukacyjnych koncentruje się na obniżeniu poziomu niewłaściwych lub niepożądanych zachowań społecznych. Jednak uczenie dzieci, czego nie powinny robić, nie wystarczy. Dodatkowo należy uczyć je, co powinny robić.Wierzymy, że uczenie umiejętności prospołecznych dzieci w wieku przedszkolnym może znacząco poprawić ich rozwój i zapobiegać wielu problemom, które mogą pojawić się później w dzieciństwie, okresie dojrzewania i przechodzeniu do dorosłości. Nauka umiejętności prospołecznych jest wartościową interwencją w przypadku każdego dziecka, bez względu na to czy jest ono upośledzone, czy nie. Sprawdzi się u dzieci, które zachowują się w sposób niepożądany lub cierpią na deficyty umiejętności, których wynikiem może być przygnębienie, trudności w nawiązywaniu relacji, czy problemy z nauką.Wierzymy, że nauczyciele powinni nie tylko uświadamiać dzieciom, które zachowania nie są akceptowane, ale powinni także uczyć ich konstruktywnych alternatyw. Można pomóc małym dzieciom w doskonaleniu codziennego zachowania, spełnianiu oczekiwań dorosłych, rozwiązywaniu konfliktów interpersonalnych i w efektywnym opanowywaniu emocji. Wierzymy, że tak, jak trzeba uczyć dzieci wiązania sznurówek oraz rozumienia dźwięków powiązanych z literami alfabetu, tak również trzeba je uczyć umiejętności zachowania, dzięki czemu będą bardziej szczęśliwe w szkole, w domu i w środowisku sąsiedzkim.Trzy główne grupy dzieci odnoszą korzyści z uczenia się umiejętności prospołecznych:
- dzieci, które albo się wycofują, albo są agresywne,
- dzieci, które rozwijają się normalnie, ale występuje u nich okresowy deficyt umiejętności i zachowań prospołecznych,
- dzieci, które mają zaburzenia uczenia się, komunikacji, zachowania lub są w inny sposób upośledzone.
Według: Ellen McGinnis, Arnold P. Goldstein:
Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka. Instytut Amity, Warszawa 2003
Więcej lektur …
Program wspomagający rozwój umiejętności społecznych